حلال، نشان برین (قسمت بیست و دوم)

فقدان راهبردها در موضوع‌ حلال:

پس از نزدیک به یک دهه بحث و گفتگو و اقدام در زمینه نشان حلال در کشور، به این نتیجه رسیده ام که مشکل اساسی در رشد کم صنعت و تجارت حلال، فقدان راهبردهای مشخص در هر یک از موضوعات مربوط به حلال است. مثلاً در رشد صادرات محصولات غذایی حلال که از مزیت های کشور است هیچ برنامه تشویقی یا مانع زدایی برای تولید و صادرکنندگان این محصولات وجود ندارد و همه بسته های پیشنهادی تشویقی ما در بایگانی‌های سازمان توسعه تجارت یا وزارت بازرگانی رسوب کرده است و در نهایت بازارهای صادراتی محصولات حلال را به رقبای خود مثل ترکیه واگذار کرده ایم و این ناشی از ضعف راهبردی در وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی و صنعت و تجارت بوده که استراتژی مشخصی برای توسعه بازار حلال نداشته یا ارائه نداده یا به اجرا نگذاشته اند.
بعضی ها نا آگاهانه، ضعف قانونی در این زمینه را عامل دانسته اند که البته اشتباه است. زیرا از نظر قانونی هیچ مشکلی وجود ندارد و با قوانین موجود می توان رشد تولید و تجارت محصولات را پر شتاب کرد. ولی ضعف راهبرد هاست که بدنه فربه اداری را به جلو نمی راند. مثال دیگر در مورد “گردشگری حلال” است. هر چه بیشتر با مسئولان مختلف گردشگری کشور و مناطق آزاد مکاتبه و صحبت کرده ام بیشتر به این نتیجه رسیده ام که راهبرد مشخصی برای استقرار و حمایت از این صنعت بسیار درآمد ساز (حلال توریسم) ندارند یا ارائه نمی دهند و به کلیات بسنده می کنند و از اینکه نتوانسته ایم جذب گردشگر کنیم تاسف خورده اند. اما وقتی راهکار و راهبرد هم به آنها ارائه می شود طبق روال معمول در چنبره بورکراسی اداری گیر کرده و شجاعت اقدام های مبتکرانه نیز در آنها وجود ندارد. نه بدنه اداری را درگیر این امور می‌کنند (که البته نباید بکنند و باید برون سپاری کنند) و نه به بخش خصوصی اعتماد می‌کنند تا با قدرت این بخش موانع را از سر راه رشد بردارند.
دو سال پیش در سفر به روسیه با رئیس اتحادیه هتل داران روسیه در مورد گردشگری حلال صحبت کردم. او از این موضوع چیزی نمی دانست و وقتی برای اولین بار با توضیحات من با این واژه آشنا شد، گفت چه باید بکنیم که بتوانیم مسلمانان بیشتری را جذب هتل های خود کنیم و من دستورالعمل به او ارائه کردم که چندان هم دشوار نبود. امروز شما می توانید با یک جستجوی اینترنتی ببینید با چه سرعتی هتل های حلال در روسیه برای جذب گردشگر مسلمان آماده شده و تبلیغ می کنند، در حالیکه هفت ماه است پروپوزال گردشگری ما به منطقه آزاد کیش در پیچ و خم اداری رسوب کرده و هیچ جوابی به آن داده نشده است. تا راهبرد مشخصی در توسعه صنعت حلال نداشته باشیم همچنان در جا خواهیم زد.
به همین روال قیاس کنید راهبرد صنعت بیمه کشور در زمینه راه اندازی بازار بزرگ بیمه تکافل (بیمه حلال) که در همه کشورهای اسلامی وجود دارد و ما از آن بهره نمی بریم. نبودراهبرد در زمینه جذب سرمایه گذار در بانکداری، بورس، سکوک و سایر خدمات مالی که در کشورهای دیگر رایج است و نبود راهبرد در ارائه خدمات تفریحات و بازی های رایانه ای حلال که مالزی اخیراً به آن اقدام کرده، نیز از دیگر موارد قابل ذکر است.
دکتر عبدالحسین فخاری
دبیرکل موسسه حلال جهانی