حلال،‌ نشان‌برین (قسمت چهل و هفتم)

حلال در لباس و پوشاک:


لباس، لازمه زندگی و نماد و سمبل و زبان گویای نگرش آدمی و به نوعی پرچم کشور وجود انسان است که از راز درون او، پرده برمی دارد و با پوشیدن لباس، نشانه ها و نمادهای فرهنگی و اعتقادی خود را به نمایش می گذارد. پوشش یکی از شئون انسانی است و تقریبا به اندازه تاریخ بشر و گستره جغرافیایی آن سابقه و قدمت دارد. این شأن انسان، به خصوصیات متفاوت فردی و اجتماعی وی مربوط می شود و می توان گفت که لباس همزاد انسان از بدو خلقت بوده و این موضوع را می توان از جنبه های گوناگون «روان شناسی، اخلاقی، اجتماعی و دینی» بررسی کرد. قرآن کریم برای لباس دو نکته را این چنین یادآوری می کند: ای انسان ما لباسی را به شما ارزانی داشتیم تا عیوبتان را بپوشانید و زینت شما باشد [سوره اعراف آیه۲۷]. این آیه دو هدف را برای لباس بیان کرده «عیب پوشی، خودآرایی» و هر دو به منشأ روانی پیدایش لباس مربوط می شود، چون آشکار شدن عیوب، عامل از بین رفتن شخصیت انسان و آراستگی عامل بازیابی شخصیت او است.کتاب الهی لباس را به عنوان یک نعمت الهی معرفی کرده و برای آن ویژگی هایی را بیان داشته است:

۱- لباس، پوشاننده عیوب و شرمگاه است : یواری سؤآتکم و لیواری به سؤآتکم

۲- لباس مایه زیبایی و زینت بدن است : یا بنی آدم قد انزلنا علیکم لباس و ریشا

۳- لباس موجب حفظ بدن در برابر سرما و گرما و سختی ها و عوارض طبیعی است : وجعل لکم سرابیل تقیکم الحر

قرآن و روایات انواع گوناگونی از لباس را به ما معرفی می کنند تا از آنها بهره مند شویم.

۱٫ لباس ظاهری، پوشاننده جسم انسان است و آن را می آراید «و هو الذی سخر البحر لتاکلوا منه لحما طریا و تستخرجوا منه حلیه تلبسونها…» [سوره نحل آیه ۱۴]. خداوند همان کسی است که دریا را مسخر شما ساخت تا از آن گوشت تازه بخورید و از آن زیورهایی را استخراج کنید که آن زیورها را بپوشید .خداوند یکی از منابع تهیه لباس را، دریا و زیورهای دریایی معرفی می کند و آن را به عنوان نعمت خود معرفی می کند «و الله… و جعل لکم سرابیل تقیکم الحر و سرابیل تقیکم باسکم…» و در پایان همین آیه خداوند می فرماید «کذلک یتم نعمته علیکم لعلکم تسلمون» [سوره نحل آیه ۸۱].

خداوند لباس را نعمت اهدایی از طرف خود می داند و شکر این نعمت را اطاعت و تسلیم شدن به فرمان خدا محسوب می دارد. بنابراین نحوه استفاده از این نعمت «استفاده صحیح و استفاده ناصحیح» دو حالت برای استفاده از این نعمت به وجود می آید.

۲٫ لباس معنوی، آنچه که در قسمت اول بیان شد مربوط به لباس ظاهری بوده، اما انسان به نوعی دیگر از نعمت لباس بهره مند می شود که با نام لباس باطنی «لباس تقوی» از آن نام می بریم «یا بنی آدم قد انزلنا علیکم لباساً یواری سؤ آتکم و ریشاً و لباس التقوی ذلک خیر…»[سوره اعراف آیه ۷۲].

حرمت پوشیدن لباس حریر و ابریشمی و زربفت برای مردان ، و لباسی که از پوست حیوانات حرام تهیه شده هماهنگ با این مفهوم از لباس معنوی یعنی تقوى است. خط قرمز دیگر لباس شهرت است. لباس نباید عامل امتیاز و انگشت نما شدن و تفاخر باشد، حرمت بعدی در مورد لباس، «تشبه به کفار» است. نبایدمسلمانان لباس هایی را برای پوشش انتخاب کنند که لباس مشخصه کفار باشد و آنان را شبیه ایشان کند. لباسی که مایه تفاخر باشد، عامل سقوط و هم نشینی با قارون و به نوعی اعلان جنگ با خداست. امام صادق(ع) می فرماید:«الشهره خیرها و شرها فی النار» (وسایل الشیعه ج ۵ ص ۴۲). ودیگر آنکه این لباس ازنظر اقتصادی اسراف و تبذیر به حساب نیاید.

بهره مندی از پوشاک به شکل معتدل، با طبع و سرشت انسانی سازگاری دارد، برای اینکه فطرت آدمی به دنبال زیبایی هاست تا با دیدن زیبایی ها، به وجود زیبایی آفرین توجه نماید و روی آوری به مساجد با لباس ظاهری و پیرایش ظاهری عامل به دست آوردن لباس تقواست که ارزشمندتر است «و لباس التقوی ذلک خیر». امام حسن(ع) وقتی به نماز می ایستادند بهترین لباس را می پوشیدند، از ایشان سؤال شد چرا چنین لباس آراسته می پوشید، حضرت فرمودند: «خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد و از این رو برای پروردگارم لباس زیبا می پوشم خداوند خود می فرماید: «یا بنی آدم خذوا زینتکم عند کل مسجد…» [تفسیر مجمع البیان ج۴ ذیل آیه ۱۳ سوره اعراف] .

در روایات انتخاب رنگ لباس، اهمیت دارد و توصیه شده است که لباس سفید بپوشید برای اینکه رنگ سفید علاوه بر اینکه پوشنده را وادار به رعایت مداوم نظافت و آلودگی را به سرعت نمایان می کند، همچنین رنگ سفید دارای آثار مفرح و نشاط آور است و اثر سلامت بخشی دارد چون کمتر از تمام

رنگ های دیگر نور جذب می کند. بعضی از رنگ ها به خاطر اثرات سوء آنها توصیه نشده است و حتی سفارش شده است که از آنها استفاده نشود، رنگ سیاه یکی از آن

رنگ هایی است که نباید در لباس مورد استفاده قرار گیرد. همچنین در روایات نسبت به جنس لباس نکاتی آمده است که راهنمای ما در انتخاب جنس لباس است «قال علی(ع): البسوا ثیاب القطن فانها لباس رسول الله و هو لباسنا» [وسائل الشیعه ج۵ ص ۸۲ ].

پوشیدن لباس های پنبه ای برای اینکه از الیاف طبیعی تهیه می شوند در درجه اول قرار دارد و لباسهای کتانی در درجه بعدی «قال الصادق(ع): الکتان من لباس الانبیاء و هو ینبت اللحم» [فروع کافی ج ۴ ص ۵۳۴].

نکات دیگر در موضوع مستحبات و مکروهات لباس را می توان در مقالات تخصصی* دنبال کرد.

—————–

*ابراهیم کاملی، دانشنامه موضوعی قرآن، مقاله لباس از نگاه قرآن و عترت