حلال٬ نشان برین (قسمت هفتم)

خاطراتی از تدوین استاندارد جهانی حلال :
آنچه در اکتبر ۲۰۱۰ در استانبول ترکیه به عنوان «استاندارد غذای حلال» به امضای نمایندگان کشورهای اسلامی رسید، حاصل یک تلاش حدود سه ساله کارگروهی به نام SEGدر داخل مرکز اقتصادی سازمان همکاری های اسلامی به نام کومسک بود که از سوی این مرکز ماموریت داشت تا استاندارد مورد قبول همه مذاهب اسلامی در موضوع غذای حلال را تدوین کند .
نزدیک به سی کشور برای حضور در این کارگروه اعلام آمادگی کردند و نمایندگان خود را که از سازمان استاندارد هر کشور انتخاب شده بودندبرای بحث و بررسی به آنجا فرستادند.من نیز به همراه چند نفر از ایران این افتخار را داشتیم در این کارگروه حضور داشته باشیم و در جلسات آن شرکت کنیم.
با توجه به برخی تفاوت ها که در فقه مذاهب پنج گانه در موضوع غذا وجود داشت،توافق بر یک متن واحد، بسیار دشوار بود. اما ابتکاری که هیات ایرانی دراین کارگروه ارائه کرد، ارائه یک استاندارد بر اساس مشترکات مذاهب اسلامی بود. این متن توسط من در جلسات مفصلی با کارشناسان تهیه و در مجله ای به چاپ رسیده و به مدعوین در کارگروه ارائه شد.
پیدا کردن مشترکات مذاهب اسلامی در بحث غذا، راهکاری ابتکاری بود که نتیجه بخش شد و در متن خروجی این کارگروه تاثیر داشت. در واقع آنچه به نام «مشترکات مذاهب اسلامی در غذا» مورد توجه قرار گرفت،همان فقه اهل البیت علیه السلام است که به عنوان پایه ، مقبول همه مذاهب است. مثلا نظر فقه اهل بیت علیه السلام در مورد آبزیان، فقط ماهیان فلس دار و میگوست که مورد قبول همه مذاهب اسلامی است. اگــر چه بعضی فرق اسـلامی، سایر آبـزیان را هـم حلال می دانند اما به عنوان مشترکات، فقه اهل بیت (ع) شاخص ترین نظرها را دارد.
این شیوه نتیجه بخش شد و پس از بحث های فراوان، متنی به عنوان استانداردغذای حلال پس از یک تلاش سه ساله، تهیه شد که مورد پذیرش همه مذاهب قرارگرفت .
بعضی موارد اختلافی که از طریق گفت و گو و بحث طولانی به نتیجه رسید،وجوب رو به قبله بودن حیوان در هنگام ذبح (به جای استحباب)، تاکید بر فلزبودن وسیله ذبح به جای هر شی تیز، پذیرش ذبح مکانیکی با رعایت همه شرایط دیگر ذبح (به جای تاکید بر ذبح دستی)، لزوم قید فلس دار و غیر فلس دار دربسته بندی محصولات دریایی و مواردی از این قبیل بود که از طریق گفت و گو و حتی بحث های خارج نشست انجام و در نهایت متنی آماده شد که با فقه اهل البیت، ۹۸درصد همراه بود. وقتی این تجربه را خدمت آیت الله تسخیری، رئیس تقریب مذاهب اسلامی گزارش کردم، گفتم به یاد ندارم که این تجربه در طول تاریخ مذاهب اسلامی سابقه داشته باشد، زیرا نمایندگان همه مذاهب اسلامی، بر روی یک متن فقهی در مورد غذا که کاربردی جهانی دارد به توافق رسیده اند و ایشان هم این موضوع را تائید و از هیات نمایندگی بسیار تشکر کرد. لازم به ذکر است که ایشان متن تهیه شده را که بر اساس مشترکات مذاهب اسلامی بود پیش‌ترملاحظه کرده و به عنوان عضو مجمع جهانی فقه اسلامی که زیر نظر سازمان همکاری های اسلامی است، برای اعضا و ریاست مجمع ارسال و نظر تائیدی خودرا اعلام کرده بود.
فراز و نشیب های تصویب این استاندارد، نشان داد که می توان سایر موضوعات فقهی مذاهب اسلامی را به این شیوه در کارگروه هایی بررسی و به متون موردقبول همه دست یافت. ثــمره شیرین این رویــداد ایـن بود که امروز می توان درتمام جهان اسلام و بلکه همه جهان در ارزیابی محصولات غذایی، بر یک استاندارد واحد پای فشرد و این استاندارد ملاک محصولات حلال قرار داد.
جالب است بگویم پیش از تصویب این متن در نشست تخصصی که با یکی از مسئولان بهداشت کشورنیوزلند داشتم او با کنایه ای شبیه تمسخر می گفت با توجه به اختلاف مذاهب اسلامی،تصویب این متن غیر ممکن است. اما پس از تصویب او را در یکی از اجلاس ها دیدم و گفتم: دیدی که این متن واحد به وجود آمد و مسلمانان با تکیه بردانش و وحدت می توانند در سایر مسائل نیز، به اتفاق نظر و وحدت برسند.
دکتر عبدالحسین فخاری
دبیر کل موسسه حلال جهانی